In deel 1 zijn we dieper ingegaan op de anatomie achter volwassen vriendschappen. Ik heb uitgelegd wat de ideale omstandigheden zijn waaronder vriendschappen ontstaan en waarom ik het vreemd vind dat we niet bewuster met vriendschappen omgaan. In de Piramide van Matsklow zette ik uiteen welke niveau’s van vriendschap er bestaan en op welke manieren je vrienden bezaaid liggen over deze verschillende niveau’s. En heb je al gekeken waar jouw vrienden ingedeeld kunnen worden in de Lol/Gezondheids-Matrix?
We kwamen tot de conclusie dat je jouw vriendschappen eigenlijk heel onbewust bent aangegaan. Veel vrienden heb je niet bewust gekozen. Ze zijn je min of meer aan komen waaien. En nu zit je ermee opgescheept. Jouw leven laat het momenteel niet toe om urenlang niet te doen met iemand anders. En laten die nou net de ideale voorwaarde zijn waaronder een symbiose van vriendschap kan groeien.
En daar zit je dan; in je quarterlife crisis op de wc met een smartphone in je hand. Na te denken over waar het toch mis is gegaan.
Want, tja… Nu je het toelaat om bewust over je vrienden na te denken, zijn ze toch minder ideaal dan je altijd dacht. Voor zover je er al bewust over nadacht.
Bij het bestuderen van jouw Lol-/Gezondheidsmatrix is een bepaald patroon zichtbaar. Het is een letter P. Om preciezer te zijn, is het de ‘P’ van de Penis die jou zojuist mentaal finaal in je achterste heeft genomen. Het grootste deel van jouw vriendschappen valt namelijk in deze pijnlijke P-zone.
Dit is moment waarop jij als eenzaam een rotspunt opzoekt om urenlang te mijmeren. Afgezonderd van de bewoonde wereld. Mijmerend over hoe het leven had kunnen zijn, mocht je op jonge leeftijd in de juiste personen geïnvesteerd hebben.
Nu is het daar te laat voor. Je zit opgescheept met een selectie niet-ideale vrienden waar je het de rest van je volwassen leven mee moet uitzingen. Speciaal voor jou heb ik een overzicht gemaakt met de meest markante niet-ideale vriendschappen die zich in jouw levenssfeer bevinden.
We trappen af met de eerste:
De gemaksvriend
Met deze vriend spreek je vooral af omdat het heel makkelijk is om af te spreken. Deze personen passen niet per definitie in het plaatje van een ideale vriend. Je gaat met ze om uit pure gemakzucht. Jullie relatie is puur gebaseerd op de korte absolute afstand die jullie hemelsbreed van elkaar verwijderd zijn. Ondanks dat maken gemaksvrienden vaak een groot deel van je leven uit.
Toen je opgroeide waren dit de vriendjes die in dezelfde straat woonden. Als kind was het slechts een kwestie van de straat oversteken, aanbellen en je had al een lotgenoot om zeeën aan vrije tijd mee te doden. Alle uren die je met deze vrienden doorbracht, zijn niet per definitie een garantie voor een hechte band in de toekomst. Één van mijn beste jeugdvrienden – waar ik letterlijk honderden uren mee over straat heb geslenterd – weet volgens mij niet eens dat ik deze blog heb.
Gemaksvrienden doen zich ook voor tijdens je studie. In mijn studietijd ben ik intensief met bepaalde mensen opgetrokken waar ik ontzettend goed mee overweg kon. Dagen zit je met ze in de Universiteitsbieb. Pauze na pauze verslijt je in de Mensa. Jullie hebben menig hoogleraar uitgelachen; soms omdat ze tijdens het college meer door de microfoon hijgden dan Dart Vader die een kamer binnenkomt en soms omdat ze Andries heetten en je ze liefkozend Andrennie noemde (vanwege hun herhaaldelijke zure oprispingen tijdens het praten). Alles met een geweldige studietijd als gevolg.
De periode na je studietijd is dan ook meestal de grote vuurdoop: vervolgen jullie je paden samen of nemen jullie geleidelijk aan afstand van elkaar?
In mijn eigen situatie was de scheiding evident. Zo goed als al mijn studievrienden zijn naar een andere stad vertrokken. Ik zie eigenlijk niemand meer op vaste basis met uitzondering van één iemand. Verrassend? Niet echt. Het is namelijk niet zit dat je elkaar niet mag. Er biedt zich simpelweg een nieuwe periode aan in jullie leven. Eentje met andere aantrekkelijke danwel aantrekkelijkere alternatieven die lonken. Jullie vriendschap was meer een fase.
Hoewel het enigszins cru klinkt, is het een normale gang van zaken. De fysieke nabijheid en gedeelde interesses (studie) hebben een aanzuigende werking. Zodra deze elementen komen te vervallen, vervallen tegelijkertijd jullie raakvlakken met elkaar. Grote kans dat jullie elkaar buiten de Universiteitsmuren nooit meer zien. Want wat blijft er over van jullie band als studievrienden, als je de studie en de stad weghaalt?
Dit neemt niet weg dat je een geweldige tijd met deze mensen kunt hebben. Nog steeds denk ik weemoedig terug aan de dagen die ik als student heb aangeklooid. Ooms en tantes hebben het altijd tegen me gezegd: ‘je studententijd is de mooiste tijd van je leven.’ Altijd heb ik gedacht dat ze overdreven. Nu verkondig ik hetzelfde aan 18-jarigen na een avondje stappen. Ik word oud.
De datumprikker vriend a.k.a. weken-durende-planconvo-voordat-jullie-afspreken-vriend a.k.a. de-jullie-lijken-nooit-tijd-voor-elkaar-te-hebben-vriend
Weken van Whatsappjes en Facebookberichtjes gaan eraan vooraf voordat jullie eindelijk afspreken. Jullie agenda’s lijken eenvoudigweg niet op elkaar af te kunnen worden gestemd. Dan moet hij weer naar zijn vriendin om haar op te halen van het vliegveld. Dan moet jij weer een belangrijke opdracht afmaken. Een daarop volgende keer verstoort een andere triviale aangelegenheid jullie plannen.
En dan, op het moment dat jullie beide agenda’s eindelijk synchroon lijk te lopen… kijk je er vooral tegenop om deze vriend te zien. Niets in je gehele zijn kijkt uit naar de grande finale die zich de afgelopen weken heeft opgebouwd. Jullie samenkomen is als horen dat Nederland het EK voetbal heeft gewonnen. Blij zijn met deze uitzonderlijke prestatie. Opgaan in een minuscuul moment van feestvreugde. Tot je realiseert dat het om het vrouwenelftal blijkt gaan en je vervolgens realiseert dat je ook eigenlijk helemaal niks om voetbal geeft.
Klinkt dit je bekend in de oren? En dan bedoel ik niet per definitie het verhaal dat ik zojuist schetste over het EK, maar zo’n vriendschap waarbij jullie geen tijd voor elkaar lijken te kunnen vinden.
Reflecteer eens op je eigen gedrag. Zou het mogelijk zijn dat jij helemaal geen zin hebt om deze vriend te zien? En heb je er weleens bij stilgestaan dat- en dit komt misschien als een klap aan – jouw vriend er precies hetzelfde over denkt.
Hij heeft ook geen zin om jou te zien.
Je mag nu gerust een papieren zak uit de keuken pakken om in te hyperventileren.
Waarschijnlijk begint je brein op dit exacte moment met het valideren van jullie illusoire relatie: ‘Als we plannen smeden om af te spreken is hij altijd super enthousiast. Ik wil deze vriend gewoon niet teleurstellen… Dat vind ik zo lullig voor hem.’
Oké, je gaat dus met hem om uit medelijden? Is dat wat je brein middels cognitieve dissonantie aan je duidelijk probeert te maken?
Bedenk dan nu even hoe je zelf reageert als er plannen worden gemaakt om af te spreken. Voor een high five heb je twee handen nodig. Grote kans dat jij net zoveel enthousiasme faked als je vriend als jullie plannen smeden. Jullie wekken bij elkaar het gevoel op dat je kreeg, als je met een bijna ondraaglijk geforceerd enthousiasme moest reageren op het kutcadeau dat je kreeg van die ene oom en tante. Je weet wel, die twee die altijd pedagogisch verantwoorde cadeau’s gaven (bedankt ome Henk en tante Annie voor het oefenboek spelling en woordenschat Spaans. Ojo de toro, pollos en vinagre. Bien apreciado).
Inmiddels hebben zowel jij als je vriend deze enthousiaste pokerface in de loop der jaren geperfectioneerd. Hierdoor hebben jullie – net als die ene oom en tante – daadwerkelijk het idee hebben dat jullie elkaar een plezier doen door af te spreken. Jullie zitten in een vicieuze cirkel van geforceerd enthousiasme vermomd als oprechte blijdschap om elkaar te zien.
Natuurlijk bestaan er ook vriendschappen waarbij het zwaartepunt onevenredig verdeeld is. Waarbij de ene persoon toch echt liever af wilt spreken dan de andere persoon. Vriendschappen waarbij één deelnemende partij overmatig geïnvesteerd is in de relatie is. Een soort vrijwillige loverboy vriendschap.
Bij de datumprikker vriendschap ligt het anders. Beide partijen hebben – onterecht – het idee dat de ander véél liever af wil spreken dan zij zelf, terwijl het ‘geen zin hebben in elkaar’ geheel wederzijds is. Met andere woorden: ze denken beiden de loverboy te zijn in hun vriendschappelijk relatie.
Omdat ze allebei het gevoel hebben de ander een dienst te moeten bewijzen, blijft de sleur van verplichte afspraken maar voort duren.
Gooi de eendentest er maar op na om te checken wat dit soort vriendschappen werkelijk betekenen: “Als iets eruitziet als een eend, zwemt als een eend en kwaakt als een eend, dan is het waarschijnlijk een eend.”
Als je nooit zin hebt om met iemand af te spreken, je de afspraak wekenlang uitstelt en – als het eenmaal zover is – je er geen seconden van geniet, dan heb je waarschijnlijk geen zin in hem. En hij ook niet in jou.
De perfecte-gecaste-rol-voor-het script-dat-mijn-leven-heet-vriend
Sommige vrienden passen eigenlijk totaal niet bij je qua karakter. Een stemmetje in je hoofd probeert echter continu het tegendeel te bewijzen. ‘Geloof me, je hebt hem nodig,’ hoor je ergens vanuit de linkerhoek in je frontaalkwab. Soms heb je van die vrienden die perfect in het plaatje van jouw ideale vriendengroep passen. De oscarwinnende bijrol die iedere kaskraker nodig heeft. Hij is de Joker in jouw Batman.
Hoewel jullie vrijwel nooit afspreken, niet echt een buitengewone klik hebben, en vaak helemaal niet op elkaar lijken, doet voornamelijk het mentale concept van deze persoon die deel uitmaakt van jouw leven het goed.
Zonder deze persoon in jouw directe vriendencirkel zou er weinig veranderen. Sterker nog, als deze vriend nooit meer iets van zich zou laten weten – wat vaak ook het geval is – zal het je niet eens opvallen.
Behalve op de momenten dat iets ervoor zorgt dat je wél aan hem denkt – en je bij deze gedachte vrijwel meteen zin hebt om hem op te bellen. Uiteindelijk hoopt iets in je dat er iets magisch gebeurd, waardoor het ideale plaatje in jouw hoofd compleet gemaakt wordt. Al is het maar op Meermeerman en Mosseljongen niveau.
De ‘Ja we moeten binnenkort echt eens een drankje doen’ vriend
Vrienden in deze categorie mag je heel erg. Jullie zijn jarenlang hele goede vrienden geweest, tot er zich een dermate ingrijpende levensverandering plaatsvond waardoor jullie niet meer zo hecht zijn als eerst. tDe discrepantie tussen hoe het nu is en hoe het was is voor beiden voelbaar. Meestal onbewust, soms bewust. Er is in ieder geval een aanzienlijk verschil in energielevels tussen jullie zichtbaar. De chemie is er nog wel ergens, maar het is toch anders dan hoe het eerst was.
Dergelijke vrienden kom je tegen na een lange periode van afwezigheid, 99% van de keren op een punt waar je vrijwel niet onder een interactie uitkomt en er 100% geen zin in hebt. Eigenlijk wil je door het bananen schap in de supermarkt springen en uitkomen in Ecuador zodra deze persoon in je blikveld verschijnt. Maar met het oog op de talloze uren die jullie samen door hebben gebracht, ben je moreel verplicht interesse in zijn huidige leven te tonen.
Naast de supermarkt zijn ook de trein en het terras plekken bij uitstek om deze vrienden tegen het lijf te lopen. Vier ogen die zich onbedoeld in elkaar vergrendelen. Dit moment van onoplettendheid heeft ervoor gezorgd dat je zojuist in een onvermijdelijk interactie verzeild bent geraakt.
Het onmogelijk om te doen alsof jullie elkaar niet gezien hebben. Doorlopen is geen optie meer. Tijd om de realiteit onder ogen te zien.
Aanvankelijk voelt dit uiterst ongemakkelijk. Eerst deelde je lief en leed met elkaar en nu weet je niet of je eerst moet vragen welke opleiding ze doen of dat ze al kinderen hebben. Jullie levens staan verder van elkaar af dan de tijd waarin Cher nog met Tom Cruise ging. Anderzijds is er ook een deel in je dat naar het ophalen van oude herinneringen hunkert. Nostalgie is de sociale lijm die de afgebroken stukjes herinnering weer met elkaar verbindt.
Terwijl het ijs dat boven jullie hechte verleden hangt langzaamaan wegsmelt, komt het gesprek verder op gang. De chemie is tijdelijk terug. Even voelt het weer als vanouds.
Tot het moment dat een huidige vriend aan je mouw trekt: ‘Blijf je de hele tijd hier staan of kom je ook nog bij ons zitten?’
Om de herstelde chemie en het goede gevoel niet meteen dood te laten bloeden, zegt je oude vriend: ‘we moeten binnenkort echt eens een drankje doen?’ – wetende dat dit een van de grootste leugens onder volwassenen sinds altijd.
En jouw standaard antwoord is natuurlijk:
“Ja moeten we doen!” – Jij en Nooitgebeurd
De zelfde-leeftijd-andere-levensfase-vriendschap
Tijdens je kindertijd en pubertijd hebben jij en je vrienden zich op min of meer hetzelfde tempo ontwikkeld. Jullie levens waren zo goed als één-op-één kopieën van elkaar. Naarmate je ouder wordt, merk je dat mensen op verschillende tempo’s richting volwassenheid groeien. Dat is soms best lastig aangezien jullie hierdoor in totaal andere werelden verkeren.
Iedereen die nu 2-3 jaar afgestudeerd is kan dit beamen: het is een nogal ongemakkelijke tweede pubertijd-achtige periode die we doormaken. Iedereen in je omgeving is zoekende naar zijn plekje in het ‘grote mensen leven’. En bij de ene persoon gaat dit nou eenmaal net iets sneller dan bij de andere.
Waarschijnlijk heb jij wel een aantal van dit soort kruisende-levenspad-vriendschappen lopen. Sommige van je vrienden gedragen zich als je ouders die al 12 jaar getrouwd zijn, terwijl andere vrienden een tweede pubertijd doormaken. En daar zit jij dan. Akwardly in the middle.
Soms werken deze verschillende levensfasen ook iets minder luchtige situaties in de hand. Je quarterlife crisis jaren zijn een periode waarin er duidelijke keuzes gemaakt moeten worden. Stort ik mezelf volledig op het najagen van mijn dromen en ambities? Óf geef ik me vrijwillig over aan het keurslijf waarin iedere adolescent (met relatief weinig tegensputteren) wordt gedrukt?
Er bestaan dus twee partijen die zich in dezelfde levensfase bevinden, maar allebei hun eigen kijk hebben op hoe ze de rest van hun leven in gaan vullen. Er ontstaat een tweedeling van mid twintigers die al klaar zijn om volwassen te worden en mid twintigers die nog langer de lang-leve-de-lol-filosofie willen praktiseren.
Bij bepaalde vriendschappen gaat het hier mis. Laat met dit verder toelichten aan de hand van verbind-de-punten-puzzel analogie.
De zelfde-puzzel-andere-verbinding-van-punten-vriendschap
‘Bestweter, je hebt al zoveel woorden getypt. Nu begin je te ijlen. Een zelfde-puzzel-andere-verbinding-van-punten-vriendschap? Klinkt heel erg, euhm… herkenbaar.’ – jij
Ik ga een poging doen de situatie te verhelderen. Recentelijk heb ik een artikel geschreven over het najagen van je dromen. In mijn omgeving zijn veel mensen ‘zoekende’ naar hun ideale levenspad. Hun passie en uitlaatklep. Dat wat echt dicht bij hun hart ligt.
Waarschijnlijk heb jij meer dan één toekomst voor ogen. Een toekomst als Junior Accountmanager bij een frisse start-up is voor jou misschien niet ondenkbaar. Dat zou één mogelijk toekomstpad zijn. Maar als ik je de kans zou geven om je backpack nu in te pakken pakken om de wereld rond te reizen, dan zou je jouw Macbook en leaseauto waarschijnlijk meteen inruilen voor een pofbroek en vredespijp.
Hierboven zie je 5 mogelijke toekomstpaden van een oneindig aantal toekomsten uitgestippeld. In mijn artikel betoogde ik dat het geen zin heeft om alles op voorhand uit te denken. Dromen bereik je door te doen. Alleen door te beginnen wordt duidelijk welke kant je op gaat.
In het geval van goede vrienden, zie je soms dat er een zekere overlap bestaat. Beiden vrienden hebben hun eerste serie punten op relatief dezelfde manier uitgestippeld.
Vriend A zijn punten uitgestippeld:
En het uitgestippelde pad van vriend B:
Tot er een moment komt waarop één vriend besluit om het over een andere boeg te gooien. Na 32 stappen te hebben gezet, wordt duidelijk dat vriend A een totaal ander beeld voor ogen heeft dan vriend B. En jullie situaties leken nog wel zo sterk overeen te komen…
Vriend A maakt de punten af zoals verwacht:
En vriend B komt met een grote verrassing. Hij gooit het over een andere – verrassende – boeg:
Iedereen droomt ervan om van zijn hobby zijn werk te maken. Maar verre van iedereen durft de sprong in het diepe te wagen. Met uitzondering dan die ene vriend die zich volledig stort op het najagen van zijn artistieke ambities. In jouw geval is dit de vriend die eerst nog zoveel van jouw weg leek te hebben, maar nu kiest voor een totaal ander levenspad.
En hier ontstaan de eerste haarscheurtjes in een hechte vriendschap.
Deze vrijgevochten vriend (vriend B) stelt zijn leven in het teken van het najagen van zijn droom – wat vaak resulteert in het vrijwillig noodgedwongen opgeven van een stabiele financiële situatie. Geld is voor deze vriend vanaf dit moment in zijn leven slecht de aanéénrijging van een aantal inhoudsloze cijfertjes die ongeremde zelfexpressie in de weg staan.
De visie op geld van deze vriend, vriend B, staat daarmee loodrecht op de manier waarop vriend A naar geld kijkt. Vriend A daarentegen heeft het najagen van zijn droom op een laag pitje gezet en gekozen voor de zekerheid van een goed betaalde niet-droombaan. Hierdoor verdient hij nu vooral veel geld. Iets wat haaks op de idealen van vriend B staat.
Het permanente karakter dat gepaard gaat met het kiezen van levenspaden werkt spanningen tussen beide vrienden in de hand. De voorheen goede verstandshouding tussen vriend A en B staat op springen.
Vriend A probeert om in alle vrijheid zijn artistieke carrière na te jagen. Ondertussen probeert hij de cognitieve dissonantie die hij ervaart, vanwege het niet kiezen voor een stabiele financiële situatie, weg te poetsen door zijn rug toe te keren naar alles dat met geld en materiële zaken te maken heeft. Vriend B vindt mensen die alleen maar de hele dag een beetje rond lopen te schilderen en scheppen verwende nesten. Hij kan hun narcistische stuiptrekkingen niet uitstaan. Zijn haat naar deze professionele creatievelingen wordt gevoed door zijn frustratie over het feit dat hij nooit de ballen heeft gehad all-in te gaan op zijn dromen. Onverdraaglijk wordt toegekeken hoe de ander de droom leeft die hij ook had kunnen leven.
Er ontstaat een gespannen sfeer. De vrienden mogen elkaar nog steeds, maar lang niet zo erg als eerst. Hun totaal verschillende levenspaden vormen een onuitgesproken symbolische fuck you naar de keuzes van de ander. Het is alsof ze elkaar live een spiegel voorschotelen van hoe hun leven ook had kunnen zijn. Ze zijn elkaars krasloten met een 50%/50% kans op óf een zongedroogde krentenbol óf een volledig verzorgd 6-gangen diner in Hotel Lucky Motherf*cker. De tijd zal uitwijzen wie er in de prijzen zal vallen. Het is niet mogelijk om iemand anders de droom te zien leven die jij ook had kunnen leven.
In de realiteit zal een dergelijk situatie minder zorgwekkende vormen aan nemen. Bovenstaande situatie is natuurlijk gechargeerd. Maar de relatie tussen deze twee vrienden zal nooit meer zo hecht worden als in het begin.
Óf de situatie blijft escaleren en leidt tot een speciale soort vriendschap: de vrijand.
De vrijand
Naast jaloezie over de verschillen in levens tussen vrienden, kunnen teveel overeenkomsten ook averechts werken. Vrienden kunnen ook teveel op elkaar lijken. Ze willen dan hetzelfde uit het leven halen en iedere individueel doel dat ze openlijk uitspreken wordt een gezamenlijke race naar de finish. Het resultaat van deze low-key races om gevoelige zaken als werk, vrouwen, geld en status, is dat jullie permanent op gespannen voet leven. De competitie die beide vrienden ervaren wordt niet uitgesproken om de goede vrede te bewaren. Hoewel je elkaar niet wilt beconcurreren, kan de ongezonde competitieve dynamiek een bittere nasmaak achterlaten.
In extreme gevallen kunnen de spanningen zo hoog op lopen dat wat voorheen niveau 1 vrienden waren zich ontwikkelen tot je ergste vijanden. Zulke situaties zijn haast onvermijdelijk en het resultaat van een ongelukkige samenloop van omstandigheden. Mocht je in een dergelijke situatie belanden, kop op, en trek de rest van je niveau 1 vrienden dichter naar je toe.
Vrijanden doen zich ook voor als achterbakse kleine wezeltjes die zichzelf proberen te verrijken over jouw rug. Zij zijn het menselijke equivalent van een bloedzuiger en zullen niet stoppen tot ze je volledig leeg hebben gezogen. Daarna zetten ze hun zoektocht voort op zoek naar een andere naïef slachtoffer. Een vrijand is niet altijd makkelijk te herkennen. Ze bezitten manipulatieve eigenschappen waarmee ze je volledig om je vinger kunnen winden.
Waar je op moet letten bij een potentiële vrijand is de mate waarin hij onbaatzuchtig gedrag vertoond. Geeft hij je weleens iets? Of vraagt hij je vooral om gunsten? Een echte vriend zal minimaal een tit-for-tat strategie hanteren, waarbij jullie ongeveer evenveel voor elkaar doen. De vrijand daarentegen zal altijd proberen om zich ten koste van jou te verrijken. Niet (op tijd) terug betalen, met exen aanpappen, roddelen achter je rug om, en belangrijke dingen verzwijgen, zijn allemaal indicatoren dat je mogelijk te maken hebt met een vrijand.
Een gewaarschuwd mens telt voor twee…
Alle 6 vriendschappen nogmaals op een rijtje
Volgende keer bespreek ik met jullie de laatste 6 vreemde volwassen vriendschappen uit deze serie (link volgt binnenkort). Hierin neem ik nog een aantal interessante vriendschappen onder de loep, waarvan je er ongetwijfeld een aantal herkent. Houd tot die tijd de website van Bestweter in de gaten of kijk op social media.
Laat een antwoord achter
Je moet ingelogd zijn om een bericht achter te laten.